witamina K 1 filochinon K2 MK-7

Witamina K: budowa, funkcje fizjologiczne, zapotrzebowanie i źródła

tomekskorczewski.pl » Blog » Witamina K: budowa, funkcje fizjologiczne, zapotrzebowanie i źródła


Witamina K jest jedną z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K). W skład witaminy wchodzą różne związki:

  • witamina K1 (filochinon) – występująca w roślinach
  • witamina K2, MK (menachinony) – syntetyzowana przez bakterie przewodu pokarmowego oraz znajdująca się w niektórych produktach
  • witamina K3 (menadion) – otrzymywana w sposób syntetyczny
  • *witamina K4 (dioctan menadiolu) – syntetyczna pochodna menadionu

*skrót MK informuje o budowie witaminy, a dokładnej o ilości jednostek izoprenoidowych w łańcuchu bocznym (ich ilość mieści się w przedziale 4 – 13). Przykład: jeżeli jednostek izoprenoidowych, atomów węgla jest 7, to wówczas zapisujemy K2 MK-7 lub K2 (7).

Dominującą formą witaminy w diecie Europejczyków jest K1 (filochinon). Witamina K1 magazynowana jest głównie w wątrobie, menadion czyli wit. K3 w różnych narządach: nerki, nadnercza, płuca, gruczoły limfatyczne, szpik kostny.

Funkcje fizjologiczne witaminy K

rola i funkcje witaminy k
  • niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi
  • działanie przeciwkrwotoczne
  • odgrywa rolę w równowadze wapniowej organizmu
  • witamina K wpływa na zawartość wapnia w kościach
  • zapobiega osteoporozie
  • odgrywa rolę w budowie tkanki kostnej
  • może wywierać wpływ na regulację stężenia glukozy u osób chorych na cukrzyce typu 2 oraz w stanach przedcukrzycowych
  • działanie przeciwzapalne, łagodzi stany zapalne
  • posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne
  • chroni przed stresem oksydacyjnym
  • ogranicza skuteczność leków zakrzepowych.

Niedobór

niedobory filochinonu oraz menachinonów w diecie

Witamina K występuje powszechnie w żywności i jej niedobory zazwyczaj związane są z problemami zdrowotnymi człowieka (zaburzone trawienie i wchłanianie) i przyjmowaniem leków, antybiotyków, które niszczą naturalną mikroflorę przewodu pokarmowego.

Na niedobory narażone są niemowlęta, które nie mają w pełni rozwiniętej jelitowej flory bakteryjnej. Ponadto mleko kobiece nie zawiera wystarczającą ilość witaminy K. W celu niedopuszczenia do wystąpienia konsekwencji zdrowotnych niedoboru witaminy podaje się ją noworodkom w ciągu pierwszych 5 godzin po urodzeniu.

  • skłonność do krwawień, zaburzona krzepliwość krwi
  • problemy z gojeniem się ran
  • zwapnienie kości, naczyń tętniczych.

Nadmiar

nadmiar oraz skutki zdrowotne i uboczne

Nadmiar wynikający ze spożywania żywności bogatych w witaminę, nie powoduje negatywnych skutków zdrowotnych. Nawet suplementacja witaminą nie powinna wywołać efektów niepożądanych. Jeżeli miałyby wystąpić skutki uboczne nadmiaru (np. przy nieprawidłowym leczeniu), to mogą objawić się jako: żółtaczka, niedokrwistość hemolityczna, nieprawidłowa praca wątroby, uszkodzenia mózgu, dolegliwości sercowe.

Zapotrzebowanie: witamina K – norma spożycia

witamina k zapotrzebowanie i norma spożycia

Na zapotrzebowanie wpływa: stan fizjologiczny, wiek, płeć, przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych. Normy zapotrzebowania podane są na poziomie wystarczającego spożycia AI (Adequate Intake) w odniesieniu do witaminy K1 (filochinonu). Jednostka [µg/dobę].

  • niemowlęta 0 – 12 miesiąca życia 5 – 8,5 µg
  • dzieci 1 – 9 lat 15 – 25 µg
  • chłopcy 10 – 18 lat 40 – 65 µg
  • dziewczęta 10 – 18 lat 40 – 55 µg
  • kobiety ≥ 19 lat, w tym kobiety w ciąży i karmiące piersią 55 µg
  • mężczyźni ≥ 19 lat 65 µg.

Źródła związków wykazujących aktywność biologiczną witaminy K

brokuły jako dobre źródło witaminy k

Witamina K1 wytwarzana jest przez rośliny fotosyntezujące i występuje w zielonych częściach roślin (warzywa liściaste, kapustne). W mniejszych ilościach można ją znaleźć w olejach roślinnych. Z kolei źródłem witaminy K2 jest: mięso, wątroba, jaja, sery, fermentowane produkty mleczne. Ponadto jest ona syntetyzowana przez bakterie jelitowe (oprócz MK-4), jednakże ilość witaminy powstająca w organizmie nie pokrywa w pełni zapotrzebowania człowieka.

Zawartość witaminy w żywności może ulegać sezonowym wahaniom, zależy m.in. od stopnia dojrzałości roślin czy zawartości chlorofilu (zazwyczaj im go więcej, tym wyższa ilość witaminy). Zabiegi technologiczne w niewielkim stopniu wpływają na straty witaminy w żywności. Jest ona odporna na ogrzewanie czy warunki przechowywania.

Witamina K i jej ilość podana w [µg/100 produktu]:

  • bazylia suszona: 1700
  • pietruszka suszona: 1300
  • amarantus liście: 1139
  • majeranek suszony: 600
  • rzeżucha ogrodowa: 540
  • szpinak: 480
  • bazylia świeża: 415
  • jarmuż mrożony: około 400
  • kolendra świeża: 310
  • kapusta sitowata liście: 257
  • rzepa nać: 251
  • sałata radicchio: 250
  • rukiew wodna: 250
  • endywia: 230
  • mix sałat: około 100 – 200
  • brukselka mrożona: około 190
  • brokuły gotowane: 140
  • sałata dębolistna zielona: 126
  • rukola: 108
  • sałata rzymska: 102
  • orzeszki pinii: 54
  • orzechy nerkowca: 34
  • mleko Bebilon Pepti 2: 31
  • masło kakaowe: 25
  • olej z owsa: 25
  • jeżyny: 20
  • borówka amerykańska: 19
  • granat: 16
  • olej z orzechów włoskich: 15
  • olej migdałowy: 7
  • mąka gryczana: 7
  • makrela atlantycka świeża: 5
  • kasza orkiszowa: 3,5
  • tilapia świeża: 1,5.