Potas należy do pierwiastków bardzo aktywnych chemicznie, który znajduje się głównie we wnętrzu komórek. Występuje w sokach trawiennych i kościach. Jest antagonistą wapnia. Znajduje się w licznych produktach spożywczych, zwłaszcza pochodzenia roślinnego. W organizmie człowieka spełnia liczne funkcje.
Potas – rola w organizmie:
- wpływa na gospodarkę wodno – elektrolitową, ciśnienie krwi, funkcjonowanie komórek nerwowych i mięśniowych, kurczliwość mięśni
- odgrywa rolę w regulacji ciśnienia osmotycznego komórek, odczynu środowiska, utrzymanie równowagi kwasowo – zasadowej
- aktywuje wiele enzymów
- bierze udział w metabolizmie składników odżywczych (węglowodany, białka)
- wywiera korzystne działanie na pracę mięśnia sercowego
- działa korzystnie w przypadku wystąpienia nadmiaru sodu.
Niedobór potasu
Niedobory (hipokaliemia) potasu mogą wystąpić na skutek wymiotów, biegunek, dużej potliwości, anoreksji, przyjmowania niektórych leków (leki moczopędne, nasercowe, środki przeczyszczające), chorób jelit czy zatruć pokarmowych. Nadużywanie alkoholu przyczynia się do zwiększonego wydalania potasu przez nerki. Podobna sytuacja występuje w przypadku nadużywania kofeiny (picia dużej ilości kawy).
- zwiększone ryzyko wystąpienia (chorób sercowo – naczyniowych, układu krążenia) nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zawału, udaru
- niedobór może doprowadzić do chorób nerek, zaburzeń pracy układu mięśniowego
- zaburza funkcje ośrodkowego układu nerwowego, rytm serca.
Nadmiar makroelementu
Nadmiar potasu spotyka się dość rzadko, a zdrowy organizm potrafi sobie z nim poradzić. Nadmiar pierwiastka wydalany jest przez nerki (z moczem). Znacząca nadpodaż makroelementu może doprowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych (objawy związane z pracą układu mięśniowego i nerwowego: m.in. spadek siły mięśniowej, apatia). Zazwyczaj ma to miejsce stosując nieumiejętnie suplementy diety lub w wyniku niewydolności nerek, stanów patologicznych. Duża ilość potasu we krwi nazywana jest jako hiperkaliemia.
Zapotrzebowanie na potas (K)
Większe zapotrzebowanie na potas występuje u osób aktywnych fizycznie, przebywających w wysokiej temperaturze, ze względu na jego straty wraz z potem. Ponadto u ludzi przyjmujących leki o działaniu diuretycznym, będących na diecie bogatej w sód oraz u kobiet karmiących piersią.
- niemowlęta: 400 – 750 mg
- dzieci 1 – 9 lat: 800 – 1800 mg
- chłopcy, dziewczęta 10 – 18 lat: 2400 – 3500 mg
- mężczyźni, kobiety > 19 lat: 3500 mg
- kobiety w ciąży: 3500 mg
- kobiety karmiące piersią: 4000 mg.
Źródła pierwiastka w diecie
Potas występuje w wielu produktach spożywczych, są to np. przyprawy i zioła, suche nasiona roślin strączkowych, suszone owoce, nasiona, orzechy, czekolady i kakao, produkty zbożowe, warzywa (dużą ilość potasu w diecie Polaków dostarczają ziemniaki), pomidory oraz pochodzące z nich przetwory, owoce, mięso, wędliny, mleko i przetwory mleczne.
Zawartość podana w mg/100 g produktu.
- herbata w proszku bez cukru: 6035
- grzyby suszone: 3872
- kawa rozpuszczalna w proszku: 3538
- koper ogrodowy suszony: 3310
- pietruszka suszona: 2680
- soja dojrzałe nasiona: 2131
- serwatka słodka w proszku: 2080
- drożdże suszone: 2000
- kakao w proszku 16 % tłuszczu: 1926
- mleko odtłuszczone w proszku: 1875
- morele suszone: 1667
- banany suszone: 1492
- otręby ryżowe: 1486
- anyż ziarno: 1440
- otręby pszenne: 1120
- koncentrat pomidorowy 30%: 1070
- orzechy pistacjowe: 1022
- mąka ziemniaczana: 1000
- groch dojrzałe nasiona: 940
- chipsy paprykowe: 894
- soczewica czerwona dojrzałe nasiona: 875
- siemię lniane: 812
- dynia pestki: 810
- śliwki suszone: 802
- migdały płatki: 781
- rodzynki: 745
- migdały: 730
- orzechy arachidowe: 720
- orzechy nerkowca: 661
- wiórki kokosowe: 660
- słonecznik nasiona: 646
- orzechy laskowe: 617
- awokado: 600
- czekolada: około 450 – 600
- placki ziemniaczane: 550
- łosoś pieczony: 500
- szprotki: 471
- mięso z piersi indyka bez skóry: 461
- kasza gryczana niepalona: 460
- pstrąg tęczowy świeży: 420
- banan: 395
- schab bez kości: 394
- mięso z piersi kurczaka bez skóry: 386
- płatki owsiane górskie: 380
- porzeczki: 340
- ketchup: 333
- kiwi: 290
- sok pomidorowy: 262
- polędwica sopocka: 250
- jogurt naturalny 2% tłuszczu: 200.
