Mangan (Mn) należy do mikroelementów. W organizmie dorosłego człowieka znajduje się w niewielkich ilościach (około 10 – 20 mg), jednakże niezbędny jest dla jego prawidłowego funkcjonowania. Mangan odkłada się głównie w kościach, wątrobie i nerkach. Ponadto występuje w płucach, trzustce, mózgu oraz innych tkankach.
Wchłanianie manganu u osób dorosłych jest na poziomie kilku/kilkunastu procent. Wchłanialność mikroelementu zależy od obecności w diecie innych składników (mangan konkuruje z innymi pierwiastkami). Jest ona mniejsza, gdy dieta zawiera duże ilości błonnika, polifenoli, wapnia, żelaza czy fosforu oraz w sytuacji odpowiedniego (dobrego) wysycenia organizmu żelazem.
Rola manganu w organizmie człowieka
- wchodzi w skład wielu enzymów
- aktywuje liczne enzymy
- pośrednio (wchodząc w skład enzymów) chroni przed wolnymi rodnikami
- wpływa na właściwy stan skóry, na procesy rozrodcze
- ma wpływ na hormony tarczycy, prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego
- jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu (wpływa na funkcje tego narządu), trzustki i syntezy mocznika
- odgrywa rolę w tworzeniu tkanki łącznej oraz kości, wytwarzaniu krwinek czerwonych
- bierze udział w przemianach cholesterolu
- znalazł zastosowanie w leczeniu schizofrenii.
Mangan – niedobór
Mangan znajduje się w wielu artykułach spożywczych. Niedobory manganu spotykane są bardzo rzadko, a następstwa niedoborów są wciąż mało poznane. Ponadto organizm posiada mechanizmy zabezpieczające przed wystąpieniem niekorzystnych skutków zdrowotnych wywołanych małym spożyciem mikroelementu. W sytuacji niedoboru pierwiastka w diecie, zmniejsza się jego wydalanie z ustroju człowieka.
Objawy niedoboru manganu
- nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego
- zaburzenia w układzie krążenia
- problemy z kośćmi, stawami i skórą
- opóźniony rozwój fizyczny
- zachwiana gospodarka węglowodanowa i lipidowa
- osteoporoza
- niedokrwistość
- zmniejszona płodność, tolerancja glukozy
- zwiększone ryzyko wystąpienia: problemów o podłożu psychicznym, padaczki.
Nadmiar mikroelementu Mn
Nadmiar manganu wpływa na pracę układu nerwowego (wykazując działanie neurotoksyczne), wystąpienie zaburzeń funkcji poznawczych, zmniejsza wchłanianie żelaza, fosforu. Ponadto nadpodaż mikroelementu może wpływać na zachowanie dzieci (stają się nerwowe, agresywne).
Objawy nadmiaru manganu: podobne do objawów choroby Parkinsona; zmęczenie, bóle mięśni, zaburzenia funkcji mózgu, problemy psychiczne, zwiększona ilość wapnia we krwi, rozpad etytrocytów.
Dzienne zapotrzebowanie na pierwiastek
Norma żywienia wyrażona w mg/osobę/dobę.
- niemowlęta 0 – 6 miesięcy: 0,003
- niemowlęta 7 – 11 miesięcy: 0,6
- dzieci 1 – 9 lat: 1,2 – 1,5
- chłopcy 10 – 18 lat: 1,9 – 2,2
- dziewczęta 10 – 18 lat: 1,6
- mężczyźni: 2,3
- kobiety: 1,8
- kobiety w ciąży: 2
- kobiety karmiące piersią: 2,6.
Mangan w pożywieniu – źródła
Mangan powszechnie występuje w pożywieniu, licznych produktach spożywczych. Ilość mikroelementu w glebie przekłada się na jego zawartość w pożywieniu. Źródła manganu: produkty zbożowe, warzywa i owoce, herbata (w jednej filiżance może być ponad 1 mg witaminy), kawa.
Zawartość podana na 100 gramów/mililitrów produktu.
- herbata w proszku bez cukru: 133 000
- goździki: 60
- imbir mielony: 33
- głożyna pospolita (jujuba pospolita) suszona: 31
- kardamon: 28
- przyprawa do piernika: 23
- ciecierzyca dojrzałe nasiona: 21
- kurkuma mielona: 20
- cynamon laska: 17,5
- zarodki pszenne: 17,2
- otręby ryżowe: 14,2
- orzechy laskowe: 12,5
- otręby pszenne: 10
- pietruszka suszona: 9,8
- orzeszki pinii: 8,8
- curry w proszku: 8,3
- otręby owiane: 5,6
- majeranek suszony: 5,5
- wafle ryżowe wieloziarniste: 5
- orzechy pekan: 4,5
- chleb chrupki: 4,5
- orzechy laskowe: 4,2
- mąka żytnia typ 2000: 4,2
- płatki owsiane: 4,2
- orzechy makadamia: 4,1
- fasola goa: 3,7
- orzechy włoskie: 3,6
- omułki jadalne świeże: 3,4
- amarantus ziarno: 3,3
- pumpernikiel: 3,7
- kasza bulgur: 3
- makaron z mąki pszennej pełnoziarnistej: 3
- nasiona chia: 2,7
- kakao w proszku: 2,5
- soja dojrzałe nasiona: 2,5
- siemię lniane: 2,5
- ryż brązowy: 2,4
- łubin dojrzałe nasiona: 2,4
- nasiona lotosu suszone: 2,3
- migdały łuskane: 2,2
- ryż czerwony: 2,2
- groch dojrzałe nasiona: 2
- słonecznik nasiona: 2
- komosa ryżowa: 2
- winogrona muskat: 2
- wiórki kokosowe: 1,8
- kawa rozpuszczalna proszek: 1,7
- orzechy nerkowca: 1,7
- kasza jaglana: 1,6
- sorgo: 1,6
- banany suszone: 1,6
- orzechy arachidowe: 1,5
- soczewica czerwona dojrzałe nasiona: 1,3
- grzyby suszone: 1,2
- kawa zbożowa rozpuszczalna proszek: 1,1
- dynia pestki: 1
- morele suszone: 0,9
- czarne jagody: 0,85
- pstrąg świeży: 0,85
- czekolada gorzka: 0,8
- musztarda francuska: 0,7
- porzeczki czarne: 0,7
- sezamki: 0,6
- chrzan: 0,5
- ananas: 0,5
- herbata napar bez cukru: 0,34 (w 100 ml)
- maliny: 0,32
- wątróbka indycza: 0,3
- ser kozi twardy: 0,25
- herbata czarna parzona, napar bez cukru: 0,22
- herbata zielona parzona, napar bez cukru: 0,18.
