Jod należy do mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Wchłanialność pierwiastka z diety jest na wysokim poziomie 90%. Przyswajanie jodu (wykorzystanie mikroelementu z żywności) utrudniają: glikozydy (zawarte np. w orzeszkach ziemnych, migdałach, kapuście, kalafiorze, jarmużu), polifenole, tiocyjaniany (np. brokuły, kalafior), fluorki, azotany, hemaglutyniny (nasiona roślin strączkowych), pierwiastki: żelazo, magnez, wapń.
W Polsce w celu zapobiegania wystąpienia niedoborów pierwiastka wprowadzono obowiązek jodowania soli kuchennej. Należy pamiętać, że zarówno nadmiar, jak i niedobór jodu zwiększa ryzyko pojawienia się niekorzystnych objawów.
W organizmie dorosłego człowieka znajduje się kilkadziesiąt miligramów jodu (głównie w tarczycy). Jod może być dostarczany do ustroju drogą pokarmową, przez układ oddechowy oraz przez skórę.
funkcje jodu – rola w organizmie
![właściwości jodu w organizmie człowieka](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/wlasciwosci-jodu.jpg)
Niezbędny do produkcji (wchodzi w skład) hormonów tarczycy (T4 – tyroksyny oraz T3 – trijodotyroniny), które wpływają na funkcjonowanie organizmu, m.in. na: pracę mózgu, układu nerwowego, serca, mięśni, nerek, metabolizm: witamin, składników energetycznych, udział w procesach wytwarzania energii, ekspresji genów, komórki organizmu – ich wzrost i dojrzewanie, utrzymanie prawidłowej temperatury ciała, regulacja syntezy białka i enzymów. Mikroelement zapobiega powstawaniu wola endemicznego. Ponadto jod ma wpływ na dojrzewanie (dojrzałość płciowa) i reprodukcje.
Niedobór jodu (objawy)
![niedobór jodu objawiający się w postaci senności](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/niedobor-jodu-objawy.jpg)
- może mieć wpływ na obniżenie odporności immunologicznej organizmu oraz zwiększenie śmiertelności dzieci
- długotrwały niedobór jodu może prowadzić do niedoczynności tarczycy, jej objawy to m.in. brak energii, ospałość, sucha skóra głównie w okolicach łokci i kolan, obniżona sprawność intelektualna, uczucie zimna, spadek temperatury ciała, zimne stopy i dłonie, przybieranie na wadze, więcej o niedoczynności tarczycy znajdziecie tutaj „dietetyk Hashimoto”
- może skutkować powiększeniem tarczycy, niedorozwojem fizycznym i umysłowym dzieci (kretynizm)
- związany jest z występowaniem poronień, przedwczesnych porodów, ogólnie komplikacjami w czasie ciąży
- prowadzi do uszkodzenia mózgu u płodu, osłabienia funkcji rozrodczych
- zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów żołądka i tarczycy.
Nadmiar mikroelementu
![nadmiar mikroelementu I](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/nadmiar.jpg)
U większości zdrowych osób (nieznaczny) nadmiar mikroelementu w diecie nie jest szkodliwy, jednakże u niektórych ludzi nadmiar jodu zwiększa ryzyko powstania chorób tarczycy. U osób z autoimmunologiczną chorobą tarczycy mogą wystąpić negatywne skutki zdrowotne nawet przy niewielkiej nadpodaży pierwiastka.
- nadczynność tarczycy
- zahamowanie syntezy hormonów tarczycy
- utrata masy ciała
- nudności, wymioty, biegunka
- zwiększona potliwość, uczucie gorąca
- bezsenność, przyspieszona praca serca
- objawy bardzo dużego nadmiaru/zatrucia mikroelementem: bóle brzucha, biegunka, wymioty, nudności, wrażenie pieczenia w żołądku, gardle, ustach, problemy z sercem.
Dzienne zapotrzebowanie na jod
![talerz przedstawiający dzienne zapotrzebowanie na jod](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/zapotrzebowanie-na-jod.jpg)
Większe zapotrzebowanie na jod występuje u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Norma spożycia podana w μg jodu/osobę/dobę.
- niemowlęta: 110 – 130 μg
- dzieci 1 – 9 lat: 90 – 100 μg
- dziewczęta i chłopcy 10 – 18 lat: 120 – 150 μg
- kobiety i mężczyźni: 150 μg
- kobiety w ciąży: 220 μg
- kobiety karmiące piersią: 290 μg.
Źródła jodu (naturalne)
![naturalne źródło jodu w postaci soli](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/naturalne-zrodlo-jodu.jpg)
Najlepszym źródłem jodu jest żywność pochodzenia morskiego (owoce morza, ryby). Dużo jodu zawierają przyprawy, mieszanki przypraw np. do grilla, ryb, ziemniaków, kurczaka, gyrosa, do rosołu. Jod zawarty jest w mleku i jego przetworach, jajach, soli kuchennej, warzywach, niektórych wodach mineralnych.
Stężenie jodu w środowisku decyduje o jego zawartości w pożywieniu. Produkty pochodzenia zwierzęcego są lepszym źródłem pierwiastka, kiedy zwierzę było żywione pokarmem bogatym w jod. Podobnie jest z warzywami, gdzie im więcej jodu w glebie, tym większa jego zawartość w warzywach.
Produkty bogate w jod
Zawartość podana w μg na/100 g/ml produktu.
- sól himalajska: 3000
- sól morska jodowana: 2300
- przyprawa do grilla: 850
- przyprawa do ryb: 825
- przyprawa do kurczaka: 688
- pieprz cytrynowy: 530
- Lawasz (tradycyjny ormiański chleb): 523
- pasta Tom Kha: 481
- czubryca czerwona, zielona: 390
- molwa niebieska świeża (ryba z rodziny dorszowatych): 280.
W czym jest jod?
- dorsz świeży: 110
![dorsz źródłem mikroelementu](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/dorsz.jpg)
- mintaj świeży: 103
- szprotki: 94
- pasta Tom Yum: 69
- szynka konserwowa: 56
- tuńczyk świeży: 50
- kalmary gotowane: 50
- tortilla orkiszowa: 45
- ser parmezan: 40
- makrela wędzona: 40
- grzyby suszone: 36
- roszponka: 35
- ser gouda: 35
- wino czerwone: 35
![wino czerwone nalewane do kieliszka](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/czerwone-wino.jpg)
- otręby pszenne: 31
- łosoś wędzony: 30
- ser edamski: 30
- śledź solony: 30
- chleb graham: 28
- sardynka w pomidorach: 25
- sola świeża: 25
- tortilla pszenna: 22
- sól morska: 19,9
- orzechy laskowe: 17
- zioła prowansalskie: 15
- brokuły: 15
- skyr naturalny: 14,5
- miruna świeża: 14
- groch suche nasiona: 14
- chleb chrupki: 14
- pstrąg tęczowy: 13
- szpinak: 12
- serek wiejski: 10
- jaja kurze całe: 9,5
- rzodkiewka: 8
- szparagi: 7
- kefir 2% tłuszczu: 7,5.
Jod w jedzeniu
- soja dojrzałe nasiona: 6,5
![soja](https://tomekskorczewski.pl/wp-content/uploads/2023/04/soja.jpg)
- maślanka 2%: 6
- płatki owsiane: 6
- czekolada mleczna: 5,5
- oliwa z oliwek: 5
- ryż brązowy: 4,5
- figi suszone: 4
- jogurt naturalny: 3,6
- mleko spożywcze 2%: 3
- chleb żytni razowy: 3
- banan: 2,8
- masło extra: 2,9
- awokado: 2.