Analizę składu ciała możemy przeprowadzić za pomocą wielu metod. Różnią się one między sobą m.in. dokładnością i sposobem pomiaru, ceną badania, użytym sprzętem. Każda metoda w celu uzyskania powtarzalnych, wiarygodnych wyników wymaga standaryzacji warunków pomiaru. Badania należy wykonywać zgodnie z zaleceniami producenta sprzętu pomiarowego oraz aktualnym stanem wiedzy na temat konkretnej metody.
Wszystkie metody badania składu ciała moją swoje wady i zalety. Jedne są bardziej dokładne, z kolei drugie mniej. Badając zawartość tkanki tłuszczowej lub innego składnika ciała za pomocą kilku metod, mogłoby się okazać, że otrzymane wyniki w niewielkim lub większym stopniu różnią się od siebie. Jest to spowodowane brakiem korelacji między poszczególnymi metodami. Wykonując badania tym samym sprzętem pomiarowych, z zachowaniem identycznych warunków analizy, zmniejszamy ryzyko wystąpienia błędów pomiaru. W związku z powyższym, warto wybrać jedną z metod i posługiwać się nią od samego początku do samego końca, w czasie trwania kuracji odchudzającej bądź innego planu dietetycznego.
Badanie składu ciała (BC, Body Composition) można wykonać za pomocą poniższych metod:
- Analiza impedancji bioelektrycznej (BIA bioelectrical impedance analysis).
- Metoda DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry).
- Tomografia komputerowa (CT, computed tomography).
- Rezonans magnetyczny (MR, magnetic resonance).
- Metoda hydrometryczna.
- Badania antropometryczne (pomiar fałdu skórnego).
1. Analiza impedancji bioelektrycznej (BIA bioelectrical impedance analysis).
Określana również jako: impedancja bioelektryczna, bioimpedancja elektryczna. Jest najbardziej rozpowszechnioną metodą badania składu ciała. Znajduję zastosowanie w większości gabinetów i poradni dietetycznych.
Więcej o tej metodzie znajdziesz na stronie analiza składu ciała. Dowiesz się tutaj jakie są zalety analizy metodą BIA, jakie są przeciwwskazania do jej wykonania, na czym polega i jak przebiega badanie. Ponadto napisałem tam o parametrach, jakie możesz uzyskać wykorzystując bioimpedancje elektryczną. Tutaj umieszczam tylko część parametrów.
Co możemy zmierzyć za pomocą BIA:
» TBW (total body water), całkowita ilość wody w organizmie,
» ICW (intra-cellular body water), woda wewnątrzkomórkowa,
» ECW (extra-cellular body water), woda zewnątrzkomórkowa,
» BCM (body cell mass), masa komórkowa ciała,
» FM (body fat mass), masa tkanki tłuszczowej,
» FFM (fat-free body mass), beztłuszczowa masa ciała.
» Masa kości.
W zależności od firmy produkującej urządzenie, oprogramowania, jak i samego analizatora, uzyskane parametry mogą być różne. W niektórych analizatorach obliczany jest wiek metaboliczny, co niewątpliwie stanowi atrakcje dla osoby badanej, a w innych tego nie ma (może być inny „bajer” w postaci skali fitness). Analizatory mogą pokazywać inne elementy dla osób poniżej osiemnastego roku życia, jak i osób pełnoletnich.
2. Metoda DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry).
Inaczej: absorpcjometria podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego, w skrócie absorpcjometria rentgenowska; absorpcjometria podwójnej energii promieni RTG (DXA).
W metodzie DEXA wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie. Dwie niskie dawki promieniowania skanują ciało człowieka i na podstawie różnicy odczytów, określa się masę tkanek organizmu np. masę tkanki tłuszczowej trzewnej, rozmieszczenie tłuszczu w organizmie (tłuszcz podskórny, wewnątrzotrzewny), masę kości (gęstości mineralną kości – BMD, bone mineral density). Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut, a uzyskane wyniki są powtarzalne. Analiza jest bezpieczna (dawka promieniowania jest bardzo niska) i bezbolesna, a od pacjenta nie wymaga się specjalnego przygotowania. Badanie metodą DEXA zalecane jest osobą z wysokim ryzykiem wystąpienia osteoporozy.
Jak wykonywać pomiar:
- w pozycji leżącej,
- w lekkim ubraniu,
- w polu pomiarowym nie mogą znajdować się metalowe przedmioty
3. Tomografia komputerowa (CT, computed tomography).
Tomografia komputerowa (tak jak w metodzie DEXA) jest badaniem, w którym wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie. Metoda ta jest bardzo dokładna, uzyskiwane wyniki cechują się wysoką powtarzalnością. Ograniczeniem jej stosowania jest wysoka dawka promieniowania. Przed przystąpieniem do badania należy poinformować osobę badającą o wszelkich chorobach i dolegliwościach, a także o ciąży. Cena badania w porównaniu do innych metod jest dość wysoka (kilkaset złotych). Dzięki tomografii komputerowej możemy określić zawartość tkanki tłuszczowej: podskórnej i trzewnej.
4. Rezonans magnetyczny (MR, magnetic resonance).
Inne skróty: MRI (magnetic resonance imaging), NMR (nuclear magnetic resonance), RM (rezonans magnetyczny). Nowoczesna metoda badania ciała człowieka, wykorzystująca silne pole magnetyczne. Badanie jest bezpieczne i bezbolesne. Badaniu nie mogą być poddani pacjenci z rozrusznikiem serca, a także z metalowymi implantami.
Rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa należą do metod bardzo kosztownych, nie stosowanych w rutynowej praktyce lekarskiej.
5. Metoda hydrometryczna, hydrodensytometria, ważenie podwodne.
Polega na pomiarze masy ciała zanurzonego w wodzie (technika ważenia pod wodą). Metoda wykorzystuje prawo Archimedesa. Za jej pomocą można określić zawartość tkanki tłuszczowej.
6. Badania antropometryczne (pomiar fałdu skórnego).
Badania antropometryczne mają szerokie zastosowanie w ocenie stanu odżywienia społeczeństwa. Cechują się stosunkowo niskim kosztem ich przeprowadzania, w porównaniu do innych metod. Pomiary można wykonać, niemalże we wszystkich warunkach, a one same są łatwe do wykonania. Pomiar fałdu skórnego jest często wykonywany, lecz wynik analizy jest mało dokładny. Pomiar fałdu skórnego można mierzyć na poniższych częściach ciała:
- klatka piersiowa
- brzuch
- udo
- ramię
- biodro
- łopatka
- bok tułowia
Podsumowanie
Metody analizy składu ciała są bardzo pomocne, ponieważ umożliwiają ocenę zmian składu ciała w trakcie kuracji dietetycznych/odchudzających, co pozwala na bieżąco wyciągać wnioski i modyfikować dotychczasową dietę, bądź ćwiczenia fizyczne.
